Editörden
Üçüncü yılımızın ilki olan 9. Sayımızda “ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve Şiddet” başlığıyla karşınızdayız. Doğrusu sürekli haber bültenlerini işgal eden genelde insanlığa, özelde kadına yönelik şiddet ve ölüm haberleri, bir şekilde sosyal hayatımızda bazı şeylerin yolunda gitmediğini bize göstermektedir. insanlığın “çetin” sorunlarını ele alıp tartışmayı hedef edinen yetkin Düşünce, bu konuya odaklanmayı önceledi açıkçası.
Bilindiği üzere türkiye Batı-dışı bir toplum olarak modernleşme konusunda tecrübesini devam ettirmektedir. Genelde Batı-dışı özelde türkiye toplumunda modernleşme/batılılaşma deneyimleri ister istemez geç tarihsellikleri de gündeme getirmektedir. Bu bağlamda Batının kendi ihtiyacından yola çıkarak, kendi dinamikleriyle gerçekleştirdiği modernitenin, türkiyede deneyimlenmesi farklı tarihsellikleri karşımıza çıkarmıştır. Bilhassa 1980 sonrasında yaşanan dışa daha açık modernleşme politikaları, farklı kültürler, siyasetler, sosyaliteler vb. ile bir yüzleşme ve tartışma imkanını önümüze açmıştır.
1980den itibaren aradan geçen 40 senede dışa doğru açılım, kendi yeterliliklerimiz, cevaplarımız, durduğumuz zemin ve dünyadaki yerimizi de net bir şekilde göstermiştir. Daha da önemlisi her konuda farklı paradigmal öneriler önümüze açılmış; farklı tecrübe ve paradigmalarla yüzleşmeler, teori ile pratikler arasındaki mesafeyi de görmemizi sağlamıştır.
Çok genel anlamda aile ilişkilerinden feminizm, beden, toplumsal cinsiyet gibi temalara kadar geniş bir tayfta salınım gösteren kadın-erkek ilişkileri ve sorunları, bugün bir yandan sosyal değişmeler muvacehesinde, diğer yandan farklı kültürellik ve tarihselliklerden aktarılan pratikler içerisinde tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Öte yandan hızlı değişmelerle aile, kadın-erkek ilişkileri ve bunlara yönelik farklı kavramların temelden tartışma konusu olduğunu ve bu bağlamda sosyalliklerin derinlerine doğru ilerleyen sorunları deşifre ettiğini de esefle müşahede etmekteyiz. Bu durum özellikle bu konunun aciliyetini bize göstermektedir.
Dosyamıza farklı başlıklarla yazarlarımızın teveccühü bizi ziyadesiyle mutlu etmiştir. Bu bağlamda bu dosyaya, Mustafa tekin, Muhammet Özdemir, ihsan toker, a. yaşar umutlu, B. Banu okutan, yıldız Ramazanoğlu, nevin Başaran, ahmet keleş, Mustafa Öztürk, M. yaşar Soyalan, Mualla Gülnaz, kadir canatan, Esat arslan, M. Furkan Ören, Sıtkı karadeniz katkıda bulunmuşlardır. ayrıca yılların birikimini atasoy Müftüoğlu bizimle paylaşmıştır. kendilerine katkılarından dolayı sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Dergimizde konuyla ilgili iki söyleşi bulacaksınız: ilki, kadem başkanı Saliha Gümrükçüoğlu; ikincisi de, uzun süren sessizliğini bozan Gülay Göktürk hanım ile. Satır aralarında çok şey bulacağımız bu söyleşilerin, zihninizin gizli kalmış bölgelerindeki “gerçek”leri tekrar bilinç düzeyine çıkaracağını düşünüyorum. Her iki hanımefendiye de teşekkürlerimi arz ediyorum.
kültür-Sanat bölümümüzde iclal yılmaz ve nesibe kınataşın, belgesel konusunda yönetmen Emre karapınar ile sanatsal söylemini okuyacaksınız. Hayata dair önemli ipuçları da bulacağınız bu söyleşi, sizi umarım sanat konusunda daha ümitvar kılacaktır. Muhammet Çelikin 2019 Sanat ve kültür ödüllerini bir vefa olarak hatırlatan yazısı, dikkatlerimizi tekrar çekmeyi hedefliyor. iki kitap kritiğimiz var. ilki, cemile kadivarın Zen kitabı; Zehra Öğüt kitabı yetkin bir şekilde analiz ediyor. kadir canatan da, tecrübe ve birikimiyle Fatima Mernissinin Politik harem kitabını bize anlatıyor.
Dergimize okurlarımızın geri dönüşleri bizi oldukça memnun etmiştir. Başta geçen sayımız islamcılık olmak üzere, birçok sayı ve yazılarla ilgili geri dönüşlerin hepsini çok ciddiye aldığımızı, bunların bize gelecek yönsemelerini belirlemek üzere kılavuzluk ettiğini söylemeliyiz. Her türlü eleştiri ve teklife açık olduğumuzu, yazarlarımızdan katkılar beklediğimizi, yazar portföyümüzü olabildiğince genişletmek istediğimizi belirtmeliyiz. Dergimiz yetkin Düşünce, sırtını bir yere dayamadan, söz söyleme özgürlüğünden asla taviz vermeden yayın hayatına devam etmek istemektedir. Doğrusu sivil düşünce dergisi olarak toplumda bir karşılığının oluştuğunu da görmekten çok mutluyuz.
Gelecek sayımız “çoğulculuk ve devlet” üzerine olacaktır. “Barış içinde birlikte yaşama” arayışı devam ederken, yetkin Düşünce bu sayısı ile düşünce dünyasına önemli bir katkı sunmayı hedeflemektedir. yazarlarımızı katkı sağlamaya davet ederken, gelecek sayıda yine aynı heyecanla görüşmek ümidiyle…
Mustafa TEKİN
Genel Yayın Yönetmeni
Dosya
Türkiye’de “Kadın”lık ve “Erkek”lik
Özet
-Parametrelerde Uzlaşmak-
Türkiye’de kadın ve erkeklerin yükümlülük üstlenici bir birey anlayışı içinde olmadıkları kesindir. yaşadığımız örnekler kolektivite ile bireysellik arasında gidip gelindiğini, daha küçükten kişilerin buna yönelik eğitilmediğini, kadın ve erkek fark etmez insanların yükümlü olmadan özgürlük kullanmayı tercih ettiklerini; dolayısıyla kolaylıkla pragmatik tavırlar geliştirdiğini bize göstermektedir.
...
Mustafa Tekin
Prof. Dr. / İstanbul Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi
Ataerkillik Söyleminin Toplumsal Açmazları
Özet
Kadın Haklarına Ait Modern Türk Yorumu ve Pratiklerindeki Yanlışlıklar ve
Bu yazının ana fikri şudur: Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanların samimiyetle sahiplendikleri mesele sadece kendilerinin anlık ve acil gereksinimleridir ve bunlar arasında dinsel özgürlükler, kadın hakları, cinsiyetsizlik ideali, hayvan hakları, çevrecilik ve insan hakları gibi duyarlılıklar genellikle bulunmamaktadır.
...
Muhammet Özdemir
Yrd. Doç. Dr. / İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi
Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi
Cinsiyet Belası Değil, Toplumsal Cinsiyet Belası
Özet
-Aykırı Bir Toplumsal Cinsiyet Farkındalığı-
Cinsiyet olayının kendi başına düşünsel ve eylemsel bir sorun oluşturması modern zamanların sonlarıyla ilgili bir gelişmedir. Bir başka deyişle, cinsiyetin problematik hale gelmesi modernliğin daha tali sonuçları ile ilgilidir. Sınai devrim çalışma koşullarını ve dolayısıyla toplumsal ortamı değişikliğe uğratmıştır. Bilimsel devrim, takipçisi olduğu rasyonelleşme süreciyle keza topluma bakışı etkilemiştir.
...
İhsan Toker
Prof. Dr./Ankara Üniversitesi
Toplumsal Cinsiyet, Hakkaniyet ve Sosyal Adalet
Özet
İslam Şeriatının mutlak anlamda ve her koşulda cezalandırıcı değil, onarıcı ve rehabilite edici hükümlerle yaşamı desteklediğini görüyoruz. Bu bağlamda incelendiğinde, eşlerin yaşamlarına çare üretmede en güzel örnekliği teşkil eder. amaç karı kocanın mutluluğu ve durumun hakkaniyetle çözümlenmesi olarak belirtilebilir.
...
Ayşe Yaşar Ümütlü
Dr. / Necmettin Erbakan Üniversitesi
Sembolik Şiddet Biçimi Olarak Ataerkil Pazarlık: Mev’ut Hüküm
Özet
Sembolik şiddeti etkili kılan tesir ve koşulların yatkınlıklar biçiminde bedenlerin en derinine kalıcı bir şekilde kazınmış olması, bunun salt bilinç ya da istem silahlarıyla alt edebileceği hayaline kapılmaya iter. Bunlarda toplumsallaşmış bedenin kalıcı eğilimleri, duygular veya yükümlülüklerin mantığıyla dışavurulup yaşanır ve saygı ya da duygusal fedakârlık deneyiminde birbirine karıştırılır.
...
Birsen Banu Okutan
Doç. Dr./İstanbul Üniversitesi
Kadına Yönelik Şiddetin Kuytudaki Kaynağı
Özet
En kültürlü insanların olduğu ortamlarda bile bir eşik karşılaşmasında kapının yüzünüze bırakıldığını görebiliyorsunuz. Metroda bebek arabalı kadınlar engelli taşıtındaki insanlar bekleşirken ve sürekli öncelikli oldukları anonsları yapılırken delikanlıların hepsini iteleyip asansöre binişine tanık oluyorsunuz. artık genç kadınlar da şehrin akıllılarından sayılabilmek için böyle davranıyor.
...
Yıldız Ramazanoğlu
Sosyal Medyada Simülasyona Dönüşen Feminizm ve Kadın Haklarının Geleceği
Özet
Bir olgu veya kavramın toplumda çokça konuşulması ve gitgide bir denge merkezi haline evrilmesi, onun toplumda hak ettiği yeri edindiği ve temel gereksiniminin bu olduğu anlamına alınmamalıdır. kadın gitgide bitcoin gibi bir meta ve araç olmaya başlamıştır.
...
Nevin Başaran
Sosyoloji Öğrencisi
Kuran’ın Mesajını “Peçelemek”
Yazının tamamını okumak için : 
Özet
Geleneğimizin “Kavvâm” Algısı ve Kadınla Birlikte
“Nisâ 34, 35 ve 128’nci Ayetlerin Anlamı Üzerine”
Bu yazımı, “cenneti ayaklarının altına serip, dünyayı ayaklarının altından çektiğimiz kadınlara” ithaf ediyorum.
Başta rivayet tefsirleri olmak üzere, geleneğimizde yazılan hemen her tefsir kaynağı söz konusu ayetleri erkek egemen bir kültürün mensubu olarak yorumlamıştır. Bu nedenle, geleneksel bilgilerden hareketle bu ayetleri sağlıklı bir şekilde anlamak neredeyse imkânsızdır.
...
Ahmet Keleş
Prof. Dr./ Dicle Üniversitesi
Kur’an Perspektifinden Toplumsal Cinsiyet Meselesi
Özet
Kur’an’ın Allah’a teslimiyet, iman, velayet gibi üst değerler çerçevesinde müminler topluluğunu, kadınıyla erkeğiyle, monoblok bir gövde olarak tanımlayan beyanları diğer bütün meselelerde olduğu gibi toplumsal cinsiyet meselesinde de mutlak hidayettir. Bu hidayet kesinlikle tarih-üstüdür.
...
Mustafa Öztürk
Prof. Dr./ Marmara Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi
Kaybolan Ailenin Kısa Tarihçesi
Özet
Son yüz elli-iki yüz yıldır aydınlanmacı kültürün başat hatta tek egemen kültür haline gelmesi ile birlikte yerel kültürler, gelenekler, kurumlar etkisini yitirerek birer folklorik yapı/ öğe haline geldiler. Bu durumun bir yansıması olarak, bu yeni kültür içinde bir karşılığı kalmayan klasik aile kurumu büyük ölçüde ortadan kalktı.
...
Mehmet Yaşar Soyalan
İstanbul Sözleşmesi’nin Sorunlu Maddeleri
Özet
Nedir bu başımıza her türlü belayı saran, kadınları kışkırtıp, erkekleri delirterek şiddete, tecavüze hatta cinayete sevk eden, yani toplumsal davranışı belirlediği iddia edilecek kadar önem atfedilen istanbul Sözleşmesi ve de ‘toplumsal cinsiyet’? Bir metin ya da hukukî metinler, toplumsal davranışın tek belirleyicisi olabilir mi?
...
Mualla Gülnaz Kavuncu
Doç. Dr./İstanbul Aydın Üniversitesi
Toplumsal Cinsiyet Meselesi
Özet
Muhafazakâr ve İslamcı Kesimin Yüzleşmesi Gereken Temel Bir Sorun:
Şu çok açık bir meseledir: cinsiyet bakımından kadınlık ve erkeklik değişmezken, toplumsal açıdan erillik ve dişillik değişmektedir. kadın, daha önce kendine uygun görülmeyen yerlerde ve ortamlarda rol alabilmektedir. yine aynı şekilde erkekler de geçmişe kadınlara özgü görülen işlerde bugün görev alabilmektedir. Erkeğe çok yabancı görülen hemşirelik mesleği bugün erkekler tarafından da icra edilmektedir.
...
Kadir Canatan
Prof. Dr./Sabahattin Zaim Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Yirmibirinci Asırda Muhammed (as), Şeriat ve Kadın I
Özet
Soylunun oğlu soylu, köylünün oğlu köylü kalmaya mahkumdu bu siyasette. oysa Muhammed’in (aS) derdi köle Bilal’le aristokrat Ömer’in siyaset konusunda eşit söz hakkına sahip olduğu, ayakların baş olabildiği eşitlikçi bir toplumsal ve siyasal yapı inşa etmekti.
...
Esat Arslan
Toplumsal Cinsiyeti Kibar Feyzo’dan Okumak
Özet
“Mal değilik satılak başlık parası kalkacak- EKK- Kibar Feyzo/1978”
Kadının söz hakkının olmadığı bir yerde büyüyen bir insanın erkek egemen bir düşünceye sahip olması insani özellikler düşünüldüğünde beklenilebilecek bir durumdur. Bu açıdan kadın rolleri a priori değildir. alışkanlıklar, yatkınlıklar ve toplumsal beklentilerle ilgilidir.
...
M. Furkan Ören
Dr./Öğretmen
Sınır, Ulus, Vatan, Namus: Geçirgenlikler/Kesişimler
Özet
Modern ulus-devlet sisteminin ortaya çıkmasına kadar belirsiz bir biçimde tanımlanmış olan sınırların, modern ulus-devletin mutlakıyetçi devletin yerini almasıyla, bir mülkü çevreleyen, geçirgen ve belirsiz görünümünden; sınırlayan, keskin, katı ve askeri bir görünüme geçiş yapmıştır. Bunun, aslında modernliğin doğasıyla ilişkili olduğu söylenebilir. Hatta modernlik, bizatihi bir “sınır çizme/belirleme ameliyesi” olarak da okunabilir.
...
Sıtkı Karadeniz
Doç. Dr./Mardin Artuklu Üniversitesi
Zihinlerimiz ve Kalplerimiz İslami Bir toplum Fikrine Yabancılaşıyor
Özet
İslam dünyası ülkelerinin günümüzde, resmi hikayeler dışında, düşünsel/kültürel/ felsefi/entelektüel hiç bir hikayeleri yok. toplumlarımız entelektüel anlamda mülksüzleştirildikleri için, islami varoluş ve bilinç kuşatma altındadır.
...
Atasoy Müftüoğlu
Söyleşi
I. BÖLÜM - Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Şiddet Üzerine - Gülay Göktürk
Yazının tamamını okumak için :
Özet
Gülay Göktürk ve Saliha Okur Gümrükçüoğlu ile ...
Yetkin Düşünce’nin, bu yılki ilk söyleşisini Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Şiddet dosyası ile açıyoruz. uzunca bir süredir çeşitli sebeplerle gündemde olan şiddet, kadın ve cinsiyet eşitliği meselesi, özellikle istanbul Sözleşmesi ile birlikte türkiye kamuoyunda yoğun tartışmalara ve politik birtakım ayrışmaların yaşanmasına sebep oldu. Bu çerçevede biz de konunun tarihi, kültürel ve siyasi arka planından hareketle aktüel yansımalarını sizler için iki önemli isimle ele aldık.
Söyleşimizin ilk konuğu, sol düşünceden liberal düşünce çizgisine doğru değişim yaşayan, uzunca bir süre çeşitli dergi ve gazetelerde köşe yazarlığı yapan, Gidemeyenlerin Ülkesi, Mürteci Yazılar ve Özel Hayatlar eserleriyle tanıdığımız Gülay Göktürk.
İkinci konuğumuz ise, kadın ve toplumsal cinsiyet meselesine ilişkin birçok tartışmada sivil bir yapılanma olarak yer alan Kadın ve Demokrasi Derneği’nin (KADEM) başkanı Dr. Saliha Okur Gümrükçüoğlu. Sorularımıza içtenlikle cevap veren iki saygıdeğer isme katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunuyor, sizlere keyifli bir okuma diliyoruz.
...
Fatih Yaman
II. BÖLÜM - Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Şiddet Üzerine - Saliha Okur Gümrükçüoğlu
Yazının tamamını okumak için :
Özet
İkinci konuğumuz ise, kadın ve toplumsal cinsiyet meselesine ilişkin birçok tartışmada sivil bir yapılanma olarak yer alan Kadın ve Demokrasi Derneği’nin (KADEM) başkanı Dr. Saliha Okur Gümrükçüoğlu. Sorularımıza içtenlikle cevap veren iki saygıdeğer isme katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunuyor, sizlere keyifli bir okuma diliyoruz.
...
Fatih Yaman
Belgesel Gerçek midir? Ya da Kimin Gerçeği; Anlatanın mı, Anlatılanın mı?
Yazının tamamını okumak için :
Özet
Emre karapınar ile belgesel filmler ve yönetmenliği üzerine…
Aile Olmak, Rağmen, Yolanda, Hafsa, Bekleyiş belgesel filmlerinin ve Kiralık kısa filminin yönetmeni Emre karapınar, 1982 istanbul doğumludur. ilkokulu almanya’da, liseyi istanbul’da tamamlamıştır. lisans eğitimine avusturya’da Viyana Üniversitesi iletişim Fakültesi’nde başlamış, Malatya inönü Üniversitesi iletişim Fakültesi’nden mezun olmuştur. Dünyanın farklı yerlerine yaptığı seyahatler sırasında tanık olduğu hayatları belgesel filmleri olarak izleyiciyle buluşturan karapınar ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.
...
Elif İclal Yılmaz
Kültür Sanat
Kültür - Sanat Penceresinden 2019
Özet
* NURİ PAKDİL’İ UĞURLARKEN...
* NECİP FAZIL ÖDÜLLERİ
* ULUSLARARASI EMMY ÖDÜLLERİNDE HALUK BİLGİNER EN İYİ ERKEK OYUNCU SEÇİLDİ
* “İÇİMİZDEKİ ŞEYTAN” ARAPÇADA
* KİTAP VE TATLI BİR ARADA: SENABİL
* AHMET GÜNEŞTEKİN’İN “HAFIZA ODASI”
* TDK’DAN ÇOK GECİKMİŞ BİR İLK: KÜRTÇE SÖZLÜK
* CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ’NDEN SEZAİ KARAKOÇ’A FAHRİ DOKTORA
...
Muhammet Çelik
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Kitap Kritikleri
Zen - Kadın / Cemile Kadivar
Yazının tamamını okumak için :
Özet
Mana yayınları, istanbul, 2014, 167s.
Yazarın “eğer amacımız gerçekten de ülkemizin ıslahı ve gelişimi ise öncelikle zayıf yönlerimizi ve eksikliklerimizi tanımamız, ardından bunları gidermek için girişimde bulunmamız gerekir” şeklindeki ifadesi, çalışmada, iran kültürü ve iranlılara dair yapılan olumsuz tasvirlerin gerekçelendirilmesi olarak kabul edilebilir.
...
Zehra Öğüt
Politik Harem / Fatima Mernissi
Özet
De Politieke Harem Vrouwen en de Profeet De
Geus, Breda 1991.
Kitap, güncel hayattan bir soruyla başlar: Mernissi bir gün bakkalda alış veriş yaparken kamuoyunun iyi bir termometresi olacağına düşünerek bakkala “Bir kadın Müslüman bir toplumun başkanı/ lideri olabilir mi?” diye bir soru yöneltir. Bu soruya bakkal “allah bizi korusun” diye cevap verirken orada zeytin alan bir erkek müşteri “Zamanının felaketlerine karşı allah bizi korusun” der.
...
Kadir Canatan
Prof. Dr./Sabahattin Zaim Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Yayıncılık’a aittir. Kaynak belirtilmeden hiçbir içerik kopyalanamaz. | Tasarım & Yazılım: Dizayn Sanat